تناسب آیا و سور جز سی از دیدگاه فخر رازی، آلوسی، طبرسی

دانشمندان علوم قرآن بویژه مفسران از دیرباز به علم تناسب ، توجه ویژه ای مبذول کرده اند. زیرا بر این باور بودند که ترتیب مصحف عثمانی توقیفی است و لزوما چینش آیات و سور باید از روی حکمتی صورت پذیرفته باشد. مفسران به تناسب سور کمتر پرداخته اند و بیشتر به بیان تناسب آیات اهتمام ورزیده اند. البته در ذکر تناسب آیات نیز تناسب آیاتی را که نامتناسب می نموده، بیان کرده اند. طی این پژوهش که در آن دیدگاههای سه مفسر یعنی طبرسی، فخررازی، و آلوسی بررسی شده، ملاحظه گردید که فخررازی به علم تناسب بیش از دو مفسر دیگر پرداخته و طبرسی فقط در مواردی که تناسب آیات دشوار به نظر می رسیده، تحت عنوان "النظم" ذکر تناسب کرده است . از جمع بندی مواردی که مفسران مذکور به بیان تناسب پرداخته اند، چنین حاصل می شود که چند نوع تناسب در قرآن ممکن است وجود داشته باشد: تناسب کلی میان دو سوره متوالی، تناسب چند سوره متوالی، تناسب صدر سوره با ذیل سوره قبل، تناسب صدور و ذیل هر سوره، تناسب فقرات هر سوره، تناسب آیات هر فقره و حتی تناسب الفاظ هر آیه. گفتنی است تناسب میان برخی از سور بسیار دشوار است : لذا بیاناتی که مفسران در تناسب آنها آورده اند، کاملا تکلف آمیز به نظر می آید و معمولا انی تناسبهایی که برای سوره ها ارائه می شود، به ترتیب خاصی از سوره ها اختصاص ندارد و آن را در هر ترتیبی می توان ارائه کرد تناسب آیات نیز در مواردی که نزولات جداگانه داشته اند، در پاره ای از موارد دشوار است ، اما در غیر این موارد کاملا طبیعی است .